Spis treści
Tymczasowy nadzorca sądowy procesie restrukturyzacyjnym nadzoruje działalność przedsiębiorstwa w postępowaniu o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego dotyczącym postępowania układowego oraz postępowania sanacyjnego, tak aby zapewnić, że proces ten przebiega zgodnie z prawem i w najlepszym interesie wszystkich zainteresowanych stron.
Kim jest tymczasowy nadzorcza sądowy?
Tymczasowym nadzorcą sądowym może zostać osoba, która spełnia określone wymagania. W Polsce, zgodnie z ustawą o restrukturyzacji, tymczasowy nadzorca sądowy powinien spełniać następujące kryteria:
- ma obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
- zna język polski w zakresie niezbędnym do wykonywania czynności syndyka, nadzorcy lub zarządcy;
- ma pełną zdolność do czynności prawnych;
- ukończyła wyższe studia i uzyskała tytuł magistra lub równorzędny w państwie, o którym mowa w pkt 1;
- posiada nieposzlakowaną opinię;
- w okresie 15 lat przed złożeniem wniosku o licencję doradcy restrukturyzacyjnego przez co najmniej 3 lata zarządzała majątkiem upadłego, przedsiębiorstwem lub jego wyodrębnioną częścią w Rzeczypospolitej Polskiej lub państwie, o którym mowa w pkt 1;
- nie była karana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;
- nie jest podejrzana albo oskarżona o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe;
- nie jest wpisana do rejestru dłużników niewypłacalnych Krajowego Rejestru Sądowego ani w odniesieniu do tej osoby nie są ujawnione w Krajowym Rejestrze Zadłużonych informacje, o których mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1909);
- złożyła z pozytywnym wynikiem egzamin przed Komisją Egzaminacyjną, powołaną przez Ministra Sprawiedliwości.
Tymczasowy Nadzorca Sądowy - kiedy może zostać powołany?
Tymczasowy nadzorca sądowy w postępowaniu restrukturyzacyjnym może zostać powołany w dwóch przypadkach:
- W postępowaniu o otwarcie postępowania układowego;
- W postępowaniu sanacyjnym.
Jego główną funkcją jest zabezpieczenie majątku dłużnika podczas trwania postępowania. Jest to niezbędne zarówno w fazie rozpatrywania wniosku o upadłość, jak i w trakcie realizacji procesów restrukturyzacyjnych.
Decyzja o ustanowieniu tymczasowego nadzorcy jest jawna, co ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa kontrahentów i dłużnika. Dzięki temu wszyscy uczestnicy rynku są świadomi ograniczeń nałożonych na dłużnika w zakresie zarządzania majątkiem.
Skutki Ustanowienia Tymczasowego Nadzorcy
Po ustanowieniu, tymczasowy nadzorca sądowy przejmuje kontrolę nad działaniami dłużnika, co obejmuje:
- Nadzór nad operacjami finansowymi i administracyjnymi dłużnika.
- Monitorowanie kondycji przedsiębiorstwa.
- Utrzymywanie wartości majątku dłużnika bez pogorszenia.
W efekcie, dłużnik ma ograniczone prawa do zarządzania swoim majątkiem i może podejmować jedynie działania z zakresu zwykłego zarządu. Wszystkie inne decyzje wymagają zgody nadzorcy, co ma zapobiegać ryzykownym działaniom mogącym pogorszyć sytuację finansową.
Wynagrodzenie dla Tymczasowego Nadzorcy Sądowego
Wynagrodzenie tymczasowego nadzorcy sądowego jest ustalane przez sąd na podstawie przepisów prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego. Kryteria ustalania wynagrodzenia obejmują:
- Wielkość nakładu pracy nadzorcy.
- Zakres i trudność podejmowanych czynności.
- Czas trwania pełnionej funkcji.
Wynagrodzenie może wahać się od jednej czwartej do dwukrotności średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, a w szczególnie skomplikowanych przypadkach może wynieść nawet do czterokrotności tej kwoty.
Główne obowiązki tymczasowego nadzorcy sądowego obejmują:
- czynności kontrolne dotyczące działalności dłużnika,
- czynności kontrolne przedsiębiorstwa dłużnika,
- weryfikacja czy mienie dłużnika jest wystarczająco zabezpieczone przed zniszczeniem,
- składanie sprawozdań z czynności za każdy miesiąc, w którym pełnił swoją funkcję.
Po ustanowieniu tymczasowego nadzorcy sądowego, dłużnik dysponuje swoim majątkiem wykonując czynności zwykłego zarządu, a w celu wykonania czynności przekraczających zwykły zarząd musi uzyskać zgodę tymczasowego nadzorcy sądowego.
Konsekwencje niewykonania obowiązków przez tymczasowego nadzorcę sądowego
Niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków przez tymczasowego nadzorcę sądowego w postępowaniu restrukturyzacyjnym może prowadzić do różnych konsekwencji prawnych i dyscyplinarnych.
Środki dyscyplinujące i odwołanie
W przypadku istotnych uchybień lub braku poprawy w wykonywaniu obowiązków, mimo upomnienia, sędzia-komisarz może zastosować wobec nadzorcy sądowego środki dyscyplinujące, a nawet go odwołać. Oznacza to, że nadzorca, który nie realizuje swoich zadań, może zostać natychmiast odsunięty od sprawy.
Odpowiedzialność odszkodowawcza
Jeżeli niewykonanie obowiązków przez tymczasowego nadzorcę sądowego spowoduje szkodę w majątku dłużnika, wierzycieli lub innych uczestników postępowania, nadzorca może ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadach ogólnych prawa cywilnego. Obejmuje to konieczność naprawienia szkody wyrządzonej przez zawinione działania lub zaniechania.
Utrata zaufania i uprawnień
Niewłaściwe wykonywanie obowiązków skutkuje utratą zaufania sądu oraz może prowadzić do wykreślenia z listy osób uprawnionych do pełnienia funkcji nadzorcy sądowego w przyszłości.
Skutki dla postępowania restrukturyzacyjnego
Niedopełnienie obowiązków przez tymczasowego nadzorcę sądowego może narazić postępowanie na poważne ryzyka, takie jak:
-brak zabezpieczenia majątku dłużnika,
-możliwość dokonania przez dłużnika niekorzystnych czynności prawnych bez wymaganej zgody nadzorcy, co może skutkować ich nieważnością z mocy prawa,
-opóźnienia lub zakłócenia w przebiegu postępowania.
Jakie są główne różnice między tymczasowym nadzorcą sądowym a syndykiem?
Tymczasowy nadzorca sądowy działa w postępowaniu restrukturyzacyjnym – na etapie poprzedzającym jego formalne otwarcie. Jest ustanawiany przez sąd na wniosek dłużnika lub wierzyciela w celu zabezpieczenia majątku i zapobieżenia jego niekorzystnemu rozporządzaniu. Choć sprawuje nadzór nad działaniami dłużnika, nie przejmuje zarządu nad jego majątkiem. Dłużnik nadal działa w imieniu własnym, ale podlega bieżącej kontroli, a tymczasowy nadzorca opiniuje kluczowe czynności i przedstawia sądowi stanowisko co do zasadności otwarcia restrukturyzacji.
Z kolei syndyk to centralna postać postępowania upadłościowego, której zadaniem jest przeprowadzenie likwidacji majątku upadłego oraz podział środków pomiędzy wierzycieli. Po ogłoszeniu upadłości to syndyk wchodzi w miejsce dłużnika i sprawuje pełny zarząd nad jego majątkiem – tzw. masą upadłości. Dłużnik traci możliwość podejmowania jakichkolwiek czynności prawnych w tym zakresie.
W skrócie: tymczasowy nadzorca sądowy działa prewencyjnie i ocenia szanse na skuteczną restrukturyzację, syndyk finalizuje upadłość i prowadzi proces likwidacji.
