Spis treści
Jaka jest rola syndyka?
Syndyk pełni funkcję zarządcy masy upadłościowej i jego głównym zadaniem jest zabezpieczenie oraz likwidacja majątku dłużnika w celu zaspokojenia wierzycieli. Istnieją jednak składniki majątku, które z mocy prawa nie podlegają zajęciu. Ich ochrona wynika z przepisów prawa upadłościowego oraz innych regulacji dotyczących egzekucji i postępowania upadłościowego.
Składniki majątku wyłączone z zajęcia
Mienie osobiste i codziennego użytku dłużnika
Syndyk nie może zająć przedmiotów codziennego użytku, które są niezbędne do podstawowego funkcjonowania dłużnika i jego rodziny, w tym:
- odzieży,
- podstawowego wyposażenia gospodarstwa domowego (np. sprzętu AGD niezbędnego do codziennego życia),
- podstawowych mebli, takich jak łóżko czy stół,
- narzędzi pracy, jeśli są konieczne do wykonywania zawodu.
Majątek wspólny małżonków
W przypadku istnienia wspólności majątkowej syndyk nie może bez zgody drugiego małżonka zająć składników majątku wspólnego. Małżonek dłużnika ma możliwość dochodzenia swoich praw w postępowaniu upadłościowym, jednak podział majątku wspólnego nie następuje automatycznie.
Mienie obciążone prawami osób trzecich
Składniki majątkowe, które zostały obciążone prawami osób trzecich, np. zastawem lub hipoteką, nie mogą zostać przejęte przez syndyka, jeśli nie stanowią bezpośrednio własności dłużnika.
Majątek nabyty po ogłoszeniu upadłości
Chociaż majątek nabyty po ogłoszeniu upadłości co do zasady wchodzi do masy upadłościowej, to syndyk nie może przejąć składników, które zostały wyraźnie wyłączone z masy, np. darowizn lub spadków, jeśli podlegają szczególnym wyłączeniom przewidzianym przez prawo.
Składniki wyłączone na mocy decyzji sądu
Niektóre składniki majątkowe mogą być wyłączone z masy upadłościowej na podstawie decyzji sędziego-komisarza. Dotyczy to mienia, które nie należy do dłużnika lub jego sprzedaż byłaby wyjątkowo utrudniona.
Środki na utrzymanie
Syndyk nie ma prawa zająć dochodów dłużnika przeznaczonych na pokrycie jego podstawowych potrzeb życiowych, takich jak alimenty czy minimalna część wynagrodzenia pozostawiona na koszty utrzymania.
Mienie przeznaczone na pomoc dla pracowników
Środki zgromadzone na zakładowym funduszu świadczeń socjalnych oraz inne aktywa przeznaczone na pomoc dla pracowników i ich rodzin są wyłączone z masy upadłościowej.
Mienie trudno zbywalne
W niektórych przypadkach składniki majątku mogą być wyłączone z masy upadłościowej, jeśli ich sprzedaż jest utrudniona lub ekonomicznie nieuzasadniona. Decyzję w tej sprawie podejmuje sędzia-komisarz.
Część wynagrodzenia za pracę
Wynagrodzenie za pracę w części odpowiadającej minimalnemu wynagrodzeniu nie podlega zajęciu. W 2025 roku kwota ta wynosi około 3500 zł, jednak w kolejnych latach może ulec zmianie zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zachowanie tej kwoty ma na celu zabezpieczenie środków na podstawowe utrzymanie.
Krok po kroku: Jak wyłączyć składnik majątku z masy upadłościowej?
1. Identyfikacja składników majątku podlegających wyłączeniu
Na wstępie należy określić, które składniki majątku mogą zostać wyłączone z masy upadłościowej. Mogą to być m.in.:
- przedmioty codziennego użytku,
- narzędzia niezbędne do wykonywania pracy,
- aktywa niepodlegające zajęciu na mocy przepisów prawa.
2. Weryfikacja podstaw do wyłączenia
Przed złożeniem wniosku należy upewnić się, że dany składnik spełnia przesłanki prawne do wyłączenia. Zgodnie z art. 315 Prawa upadłościowego, może to być np.:
- brak wpływu danego składnika na zaspokojenie wierzycieli,
- trudności w jego sprzedaży lub wykorzystaniu w toku postępowania upadłościowego.
3. Złożenie wniosku do sędziego-komisarza
Aby formalnie wszcząć procedurę wyłączenia, należy złożyć wniosek do sędziego-komisarza. Wniosek powinien zawierać:
- dokładny opis składnika majątku, który ma zostać wyłączony,
- uzasadnienie spełnienia przesłanek prawnych do wyłączenia,
- dowody potwierdzające zasadność wniosku (np. dokumenty własności, umowy, ekspertyzy).
4. Rozpatrzenie wniosku przez sędziego-komisarza
Sędzia-komisarz ma miesiąc na rozpatrzenie wniosku. W tym czasie może:
- przeanalizować zgromadzony materiał dowodowy,
- zasięgnąć opinii syndyka,
- wysłuchać argumentów stron.
5. Decyzja sędziego-komisarza
W zależności od wyniku analizy, sędzia-komisarz może:
- uwzględnić wniosek – składnik majątku zostaje wyłączony z masy upadłościowej,
- oddalić wniosek – wnioskodawca ma prawo do dalszego dochodzenia swoich roszczeń.
Od postanowienia przysługuje zażalenie zarówno dłużnikowi, jak i wierzycielom.
6. Postępowanie sądowe w przypadku oddalenia wniosku
Jeśli sędzia-komisarz odmówi wyłączenia majątku z masy upadłościowej, zainteresowana strona może wnieść pozew przeciwko syndykowi do sądu upadłościowego. Pozew należy złożyć w terminie miesiąca od doręczenia decyzji o odmowie.
