Spis treści
Masa upadłościowa obejmuje majątek dłużnika, który służy zaspokojeniu roszczeń wierzycieli w toku postępowania upadłościowego. W jej skład wchodzą aktywa posiadane przez dłużnika w momencie ogłoszenia upadłości, jak również te nabyte w trakcie trwania postępowania, z uwzględnieniem wyjątków przewidzianych w przepisach prawa.
Skład masy upadłościowej
Nieruchomości
W skład masy upadłościowej wchodzą wszystkie nieruchomości należące do dłużnika, w tym grunty, budynki, lokale mieszkalne i użytkowe, a także prawa związane z nieruchomościami, np. użytkowanie wieczyste.
Ruchomości
Majątek ruchomy obejmuje pojazdy, maszyny, urządzenia, meble, dzieła sztuki, biżuterię oraz inne przedmioty przedstawiające wartość ekonomiczną.
Prawa majątkowe
- Do masy upadłościowej włączane są również określone prawa majątkowe, w tym:
- część wynagrodzenia za pracę podlegająca zajęciu,
- prawa autorskie oraz prawa własności intelektualnej,
- udziały i akcje w spółkach oraz inne prawa o charakterze zbywalnym.
Środki pieniężne
Obejmują gotówkę oraz środki zgromadzone na rachunkach bankowych dłużnika.
Wierzytelności i roszczenia
Do masy wchodzą również należności dłużnika względem osób trzecich, np. wynikające z umów, pożyczek, czy roszczeń odszkodowawczych.
Pozostałe aktywa
Masa upadłościowa może obejmować również inne składniki majątkowe, takie jak prawa do dzierżawy, licencje oraz kontrakty podlegające sprzedaży.
Wyłączenia z masy upadłościowej
Nie wszystkie składniki majątku dłużnika mogą zostać włączone do masy upadłościowej.
Wyłączeniu podlegają m.in.:
- mienie nieobjęte egzekucją, w tym przedmioty niezbędne do podstawowego funkcjonowania dłużnika i jego rodziny,
- część wynagrodzenia za pracę, która nie podlega zajęciu,
- środki przeznaczone na świadczenia dla pracowników upadłego oraz ich rodzin,
- sposób uniemożliwiający jego przejęcie przez syndyka.
Majątek nabyty po ogłoszeniu upadłości a masa upadłościowa
Majątek nabyty po ogłoszeniu upadłości ma istotne znaczenie w kontekście postępowania upadłościowego. Zgodnie z przepisami prawa upadłościowego, do masy upadłościowej włączany jest zarówno majątek, który dłużnik posiadał w chwili ogłoszenia upadłości, jak i aktywa uzyskane w toku postępowania, z określonymi ograniczeniami.
Skład masy upadłościowej
Majątek w dniu ogłoszenia upadłości
Do masy upadłościowej zalicza się wszystkie składniki majątkowe, które dłużnik posiadał w chwili ogłoszenia upadłości, w tym:
- nieruchomości,
- ruchomości,
- wierzytelności,
- inne prawa majątkowe.
Majątek nabyty po ogłoszeniu upadłości
Zgodnie z przepisami, do masy upadłościowej włączane są również składniki majątkowe nabyte przez dłużnika już po ogłoszeniu upadłości. Do tej kategorii zalicza się m.in.:
- Wynagrodzenie za pracę – uzyskiwane przez dłużnika po ogłoszeniu upadłości, jednak jedynie w części podlegającej zajęciu.
- Spadki i darowizny – składniki majątkowe nabyte przez dłużnika w drodze dziedziczenia lub darowizny stają się częścią masy upadłościowej.
Ograniczenia i wyłączenia
Chociaż majątek nabyty po ogłoszeniu upadłości co do zasady zasila masę upadłościową, istnieją pewne istotne ograniczenia:
- Brak prawa do zarządzania majątkiem – po ogłoszeniu upadłości dłużnik traci możliwość swobodnego dysponowania swoim majątkiem. Decyzje dotyczące nabycia, sprzedaży lub innego rozporządzania aktywami podejmuje syndyk pod nadzorem sędziego-komisarza.
- Wyłączenia przewidziane w przepisach prawa – niektóre składniki majątkowe mogą być wyłączone z masy upadłościowej, np. środki przeznaczone na świadczenia dla pracowników upadłego przedsiębiorstwa lub aktywa wyłączone na mocy uchwały zgromadzenia wierzycieli.
Fundusze masy upadłościowej – czym są i jak się je określa?
Fundusze masy upadłościowej to środki finansowe powstałe w wyniku likwidacji majątku dłużnika oraz innych przychodów związanych z postępowaniem upadłościowym. Ich prawidłowe określenie i podział odgrywają kluczową rolę w procesie upadłościowym, zapewniając wierzycielom możliwość uzyskania należnych świadczeń.
Fundusze masy upadłościowej obejmują:
- Środki uzyskane z likwidacji majątku dłużnika – należą do nich wpływy ze sprzedaży składników majątkowych, takich jak nieruchomości, ruchomości oraz inne aktywa stanowiące część masy upadłościowej.
- Dochody z działalności gospodarczej lub dzierżawy – w przypadku, gdy przedsiębiorstwo dłużnika pozostaje czynne, wszelkie zyski generowane w toku postępowania upadłościowego również zasilać będą fundusze masy upadłościowej.
- Odsetki od zdeponowanych środków – w sytuacji, gdy zgromadzone fundusze są deponowane na rachunkach bankowych, odsetki od nich stanowią dodatkowe źródło wpływów dla masy upadłościowej.
Jak określa się fundusze masy upadłościowej?
Procedura określania funduszy masy upadłościowej wynika z przepisów Prawa upadłościowego, a w szczególności z art. 335. Podział funduszy następuje po zatwierdzeniu listy wierzytelności przez sędziego-komisarza. W zależności od etapu postępowania oraz stanu likwidacji majątku, środki mogą być dzielone jednorazowo lub etapami, co umożliwia stopniowe zaspokajanie wierzycieli.
Proces podziału funduszy
Podział funduszy masy upadłościowej odbywa się zgodnie z następującą procedurą:
- Zatwierdzenie listy wierzytelności – warunkiem dokonania podziału funduszy jest zatwierdzenie listy wierzytelności przez sędziego-komisarza.
- Sporządzenie planu podziału – syndyk opracowuje plan podziału funduszy, który następnie jest przedstawiany do zatwierdzenia przez sąd. W przypadku nierozstrzygniętych sprzeciwów względem listy wierzytelności, część środków może zostać zarezerwowana na poczet przyszłych rozliczeń.
- Realizacja planu – po zatwierdzeniu planu syndyk dokonuje wypłat na rzecz wierzycieli lub, w razie trudności z ich odbiorem, deponuje należności w depozycie sądowym.
Fundusze masy upadłościowej pełnią kluczową funkcję w procesie upadłościowym, umożliwiając sprawiedliwy podział majątku dłużnika między wierzycieli zgodnie z zasadami określonymi w przepisach prawa.
Masa upadłościowa a majątek wspólny małżonków
Zagadnienie masy upadłościowej w kontekście majątku wspólnego małżonków jest istotne w sytuacji, gdy jedno z małżonków ogłasza upadłość. W takim przypadku majątek wspólny staje się częścią masy upadłościowej tego z małżonków, który jako pierwszy złożył wniosek o upadłość.
Kluczowe aspekty
Wspólność majątkowa
Jeśli małżonkowie pozostają w ustroju wspólności majątkowej, cały majątek wspólny wchodzi do masy upadłościowej. Oznacza to, że zarząd nad nim przejmuje syndyk, a podział majątku między małżonków w toku postępowania upadłościowego jest niemożliwy.
Automatyczna rozdzielność majątkowa
Z chwilą ogłoszenia upadłości między małżonkami powstaje automatyczna rozdzielność majątkowa. Jednak mimo jej ustanowienia, majątek wspólny zgromadzony przed ogłoszeniem upadłości pozostaje częścią masy upadłościowej, a małżonkowie mogą zarządzać jedynie swoimi odrębnymi składnikami majątkowymi.
Możliwość dochodzenia roszczeń przez małżonka
Małżonek, który nie ogłosił upadłości, może dochodzić swoich praw do udziału w majątku wspólnym jedynie poprzez zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. W takiej sytuacji traktowany jest jako wierzyciel i musi przedstawić swoje roszczenie do sędziego-komisarza.
Brak możliwości wyłączenia udziału w majątku wspólnym
W praktyce małżonek upadłego nie może żądać wyłączenia swojego udziału w majątku wspólnym z masy upadłościowej. Dopiero po zakończeniu postępowania upadłościowego możliwe jest ewentualne rozliczenie roszczeń.
Stanowisko sądów
Orzecznictwo sądowe, w tym wyroki Sądu Najwyższego, potwierdza zasadę, że majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłościowej, a jedyną drogą dochodzenia roszczeń przez drugiego małżonka jest zgłoszenie ich w postępowaniu upadłościowym.
